- Super User
تاریخچه شیرالات – شودر در شیراز
تاریخچه شیرالات شودر در شیراز، استفاده شیرالات در دیرباز به نوعی دیگر مرسوم بوده است. شواهد نشان میدهد که در 1700 سال قبل از میلاد مسیح(ع) در کاخ مینیون در کرت از لوله کشی برای شیرآبهایی که از سنگ مرمر، طلا یا نقره ساخته شده بودند، استفاده میشده است. همچنین حدود 700سال پیش از میلاد مسیح (ع) از نوعی سیستم قدیمی لوله کشی و شیرالات برای هدایت آب به خانه ها و حتی فوارهها استفاده میشد. از آثار به جا مانده از آن دوران، میتوان به لوله کشی آب و حتی آبیاری و همچین شیرهای نصب شدهای از جنس طلا ، نقره و سنگ مرمر اشاره کرد. از صد سال قبل از میلاد مسیح (ع) تا476 سال پس از میلاد مسیح (ع) رومیها دارای حمام شخصی با لولههای سربی بودند. حمامهای عمومی نیز دارای اتصالات نقرهای و لوازم جانبی ازطلا و سنگ مرمر بوده است.
در گذشته، پر کردن ظرف و برداشتن آب از آبشاربسیار آسان تر از چشمههها و نهرهها بود، به همین دلیل ساخت آبشار، جز اولویتهای بشر به حساب میآمد. انسان در ابتدا با تغیر مسیر آب،
آب را به ارتفاع برده و پس از آن با فروریختن آب از ارتفاع، سنگ را سوراخ و بدین ترتیب آب
از محل سوراخ به بیرون ریزش میکرد.
انسانها با توجه به هنر و ظرافتهای خاص خودشان، تراشه ای بر سر خروج آب درست میکردند و چون هر منطقه نماد یا حیوانی مربوط به خود را داشت، آن را به شکل نماد و یا مجسمه بر سر سوراخ آب میگذاشتد. فرمانروایان و پادشاهان، حیوتن شیررا نماد قدرت و صلابنت میدانستند، به همین دلیل، داشتن و مهار کردن این حیوان، نشانه قدرت به حساب میآمد. در بیشتر بناهای باستانی و قدیمی از جمله تخت جمشید نیز از سر یا حتی کل بدن شیر استفاده شده است.
این شیرها در ابتدا قطع کن آب نداشته و آب به طور مداوم از آنها میآمده اما پس از مدتی، دسته (اهرم) قطع و وصل در اندازه اشکال مختلفی بر سر آن ساخته و قرار داده شده است. پس از آن نیز با توجه به یاخت شیرهای فلزی (نسل قدیم شیرها) حتی اهرم باز و بسته شدن نیز بر سر شیر ساخته شد. اولین شیرهایی که به وسیله انسان اختراع شد، همان چیزی است که اکنون به عنوان ( دیچه آب بند) میشناسیم، با دریچه ای که لا گذاشتن یا برداشتن آن در مسیر آب، جریان را بسته،باز یا نیمه باز میکردند. شیرهایهای دروازهای امروزی در واقع همان آب بندهای قدیمی هستند. این روند ادامه داشت تا این که برای راحتی و سهولت در استفاده در آب، بشر لوله کشی داخل منازل را ابداع و آب را به وسیله کانالهایی به داخل منازل برد.
در قرن 19 که لوله کشی به تازگی ابداع شده بود و آب گرمی وجود نداشت، آب توسط یک تلمبه دستی مورد استفاده قرار میگرفت و از آنجا که بیشتر مردم راست دست هستند، دسته ایت تلمبه در سمت راست آن نصب شد. در سال 1913 آلبرت براون چیزی ششبیه به کارتریچهای امروزی اختراع کرد که کار این وسیله قطع و وصل جریان بود. در این زمان بود که شستشو به وسیله شیرها گسترش یافت. پس از اینکه بشر از آب داخل لوله کشی به وسیله شیرهای تلمبه ای در داخل منازل استفاده کرد، نیاز به آب گرم مصرفی برای استفاده ای شبیه حمام پیدا شد.
در سال 1937، آلموئن، دانشجوی سیاتل آمریکا، پس از اینکه دست خود را هنگام شستن با آب گرم سوزاند، ایده طراحی شیرهایی که بتواند همزمان آب سرد و گرم را توسط انسان کنترل کند به ذهنش خطور کرد، تا اینکه بین سالهای 1940 تا 1945 میلادی موفق شد شیر کلاسیک را با عملکرد مناسب طراحی کند. هنگامی که تکنولوژی آب گرم، برای شیرالات به وجود آمد، به دلیل اشغال بودن سمت راست شیر برای آب سرد، شیر اب گرم در سمت چپ قرار گرفت. امروزه حتی پس از طراحی و نصب شیرها در مکانهای قدیمی، شیر آب سرد در جای خود باقی مانده است.
در سال1947 موئن اولین شیر مخلوط دارای دسته (اهرم) خود را فروخت. در سال 1980 اولین شیرهای با کارتریچ به صورت امروزی و در دهه هشتاد میلادی، شیرهای الکترونیک به بازار عرضه شد.
صنعت شیرالات در ایران اما، به دوران باستان بر می گردد. در بنایتخت جمشید، شبکه آب و فاضلاب و حتی آب نماهایی که از دانش روز آن زمان بهره میگرفت، وجود دارد و باستان شناسان، یافته هایی از ریخته گران لرستانی که قطعاتی را مفرغ تولید شده را پیدا کردند که به روش ریخته گری و غالب گیری امروزی بوده است. امروزه به نوعی از این روش برای ساخت در صنعت شیرالات استفاده می شود .
درقدیم، حمامها به صورت سنتی و خزینه بوده ولی در سال 1298 حمام دوشی در تهران با اقتباس از حمام ترابوزان ترکیه مورد بهره برداری قرار گرفت.
شواهد و برسی ها نشان میدهد که در گذشته فقط دو شهر بیرجند و تبریز دارای سیستم لوله کشی بودند و در تهران سه قنات که متعلق به سرمایه داران تهرانی بود، وجود داشت. در آن زمان هم بر سر آب خروجی قنات از تمثال حیوان شیر استفاده میکردند و آن را سر شیر می نامیدند.
در سال 1225 آب انبار سید اسماعیل با سه سر شیر بزرگ د محدوده بازار فعلی تهران ساخته شد. قبل از سال 1340 خورشیدی، سندی مبنی بر استفاده از شیرالات کلاسیک وجود ندارد. و شیرالات از کشورهای اروپایی و روسیه وارد ایران می شده است.